Віктар Грамыка – народны мастак БССР, ганаровы член Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Двойчы Віктар Грамыка быў абраны старшынёй Беларускага саюза мастакоў. У часы яго кіравання будаваўся Палац мастацтва ў Мінску.
100-гадовы юбілей майстра прыпаў на 1 студзеня, а 3-га студзеня ў Нацыянальным мастацкім музеі адкрылася выстава яго твораў “Абняць неабсяжнае”.
У экспазіцыі прадстаўлены жывапіс мастака з калекцыі Нацыянальнага мастацкага музея – работы на ваенную тэматыку, пейзажы, партрэты.
Віктар Грамыка – чалавек свайго часу, ён сфарміраваў светапогляд цэлага пакалення. Яго работы “Салдаты”, “1941 год. Над Прыпяццю” паказвалі трагічны бок Вялікай Айчыннай вайны, яны задалі новы накіранак у выяўленні гэтай важнгай для краіны тэмы – больш асабісты, шчыры, без параднасці. Пейзажы В.Грамыкі таксама адметныя, яны адрозніваюцца насычанымі каляровымі пабудовамі, часам настолькі незвычайнымі, што здаецца, быццам карціна напісана нейкімі адмысловымі светлавымі фарбамі. У экспазіцыі можна ўбачыць і знакамітую работу “Ільны беларускія”, якая сваёй колеравай пабудовай і кампазіцыйнай манументальнасцю нагадывае знакамітыя слуцкія паясы.
Імя Віктара Грамыкі стала сінонімам манументальнасці, абшару і шыраты, якіх можна дасягнуць у пейзажным мастацтве. Ён імкнуўся “асягнуць невымернае – увесь неабсяжны свет”, таму ўвасабляў у сваіх творах планетарнае адчуванне яго маштабу.
Выстава працуе да 23 студзеня 2023 года.
Кароткая біяграфія
Віктар Аляксандравіч Грамыка нарадзіўся ў 1923 годзе ў вёсцы Сянькова Магілёўскай вобласці. Дзяцінства правёў у невялікім пасёлку Смаляны пад Оршай. Атэстат сталасці атрымаў 21 чэрвеня 1941 года, а праз некалькі дзён Оршу захапілі немцы. У час Вялікай Айчыннай вайны прайшоў шлях ад разведчыка да камісара атрада. Быў падпольшчыкам у групе Канстанціна Заслонава, ваяваў у Смаленскім партызанскім палку асаблівага прызначэння пад кіраўніцтвам Івана Садчыкава, дзе быў карэспандэнтам, рэдактарам і выдаўцом газеты “Народный мститель”.
Пасля вайны Віктар Грамыка паступіў у Мінскае мастацкае вучылішча. У час вучобы працаваў літсупрацоўнікам і мастаком у маладзёжнай газеце і Белдзяржвыздаце, мастацкім рэдактарам часопіса “Маладосць”. У 1951 годзе ён скончыў вучылішча, а ў 1959-м – Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут (цяпер – Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў). У 1959-1997 гадах Віктар Грамыка выкладаў у БДТМІ (Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў). З 1968 па 1973, з 1977 па 1982 гады узначальваў Саюз мастакоў БССР. У 2000 годзе абраны ганаровым членам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.
Удзельнічаць у рэспубліканскіх і ўсесаюзных выставах пачаў з 1947 года. Працаваў у жанрах станковага жывапісу, пейзажа і партрэта. У першых работах народнага мастака адразу ж праявілася яго яркая творчая індывідуальная манера.
Творчая дзейнасць мастака адзначана залатым медалём АН СССР і сярэбраным медалём імя Мітрафана Грэкава, медалём Францыска Скарыны, а таксама ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР і Вярхоўнага Савета РСФСР. Ён узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны I ступені і Чырвонай Зоркі, Айчыны III ступені, медалямі “За адвагу”, “Партызану Айчыннай вайны” I ступені. Віктар Грамыка – лаўрэат спецыяльнай прэміі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, міжнароднай прэміі імя Міхаіла Шолахава, кавалер ордэна Францыска Скарыны.
Творы захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, Магілёўскім абласным мастацкім музеі ім. П.В.Масленікава, Траццякоўскай галерэі ў Маскве, у прыватных калекцыях у Расіі, Украіне, Казахстане, Амерыцы, Японіі, Венгрыі, Балгарыі і іншых краінах.
Мастак пайшоў з жыцця 10 ліпеня 2019 г., калі яму было 96 гадоў. Ён пахаваны на Усходніх могілках у Мінску.
